Er wordt al enkele jaren gespeculeerd over een mogelijke relatie tussen vaccinatie en oversterfte. Vaccinatie zou het (ernstig) ziek worden of zelfs overlijden moeten voorkomen volgens de producenten. Maar er is een groeiend wantrouwen of die vaccins ook hebben gedaan wat ervan werd verwacht. Cijfers, grafieken en tabellen worden getoond, die het bewijs voor het een dan wel het ander zouden aantonen. Helaas gaan cijfers en grafieken aan de meesten voorbij, daarom nu een artikel met alleen Jip-en-Janneke grafieken, uiteraard wel gebaseerd op de echte cijfers van CBS en RIVM.

Vaccinaties

Inmiddels zijn we bij ronde 6 aangeland als we kijken naar het aantal vaccinatiecampagnes. Vaccineren zou volgens Marc Kaptein (Pfizer, 12 november 2020) zeker 90% bescherming geven. Dat betekent dus dat we na vaccinatie een sterke daling zouden moeten zien van besmettingen, ziekenhuisopnames wegens corona en overlijdens wegens corona. Kaptein maakte daar het volgende voorbehoud:

”We weten wat het op de korte termijn doet en die bijwerkingen zijn beperkt. Op lange termijn hopen we dat ook, maar dat weten we nu nog niet.”

Het was niet onderzocht en dat kon ook uiteraard nog niet, want het vaccin was nog maar kort beschikbaar.

Omdat de impact van corona op de gezondheid verreweg het hoogste is op de ouderen (zie voor de cijfers dit artikel), kijken we met name naar het aantal gezette vaccins bij de leeftijdsgroep vanaf 80 jaar.

Hier zien we de 6 perioden waarin werd gevaccineerd. De hoogte van de lijnen geeft het wekelijkse vaccinatiepercentage van deze groep weer. Met een rode achtergrondkleur markeren we deze weken en gaan die in de volgende grafiek gebruiken. Vervolgens kunnen we onszelf een aantal vragen stellen…

Voorkomt vaccinatie verspreiding?

De eerste vraag die we onszelf willen stellen, is of vaccineren de verspreiding van corona voorkomt. De moeilijkheid zit in het meten van deze verspreiding. We hebben daartoe de PCR-test, maar het aantal positieve testen is sterk afhankelijk van de testbereidheid en ook het daadwerkelijk aantal mensen dat meent ziek te zijn wegens een corona besmetting.

Er is wel een andere maat die we kunnen gebruiken en dat is het aantal virusdeeltjes dat in het riool wordt aangetroffen. Dit wordt o.a. gemeld op het Corona Dashboard en deze cijfers gebruiken we in de volgende grafiek.

De verticale schaal is het aantal virusdeeltjes maal 1 miljard per 100.000 inwoners. Het cijfer zelf is onbelangrijk, wel het verloop van deze lijn in de tijd.

Met rode vlakken zien we de weken gemarkeerd waarin werd gevaccineerd. Tijdens de eerste vaccinatieronde in januari 2021 zien we nauwelijks een daling van het aantal virusdeeltjes. Pas in de zomer van 2021 daalt dit tot bijna nul. Het lijkt erop dat vaccinatie zelfs de verspreiding niet heeft afgeremd.

Wat we daarna wel zien, is dat de rioolwatercijfers een golfpatroon laten zien, met elke 3 maanden een top. In de weken dat er gevaccineerd werd, was er altijd een top. In maart 2022 verscheen de top zelfs nadat de cijfers al aan het dalen waren. Sinds de tweede vaccinatieronde (herfst 2021) zijn de cijfers nooit meer gedaald tot onder het niveau van de tweede golf. Er is dus geen enkele aanwijzing in deze grafiek, dat vaccinatie de besmettingscijfers heeft laten dalen. De actuele cijfers laten zelfs het tienvoudige aan virusdeeltjes zien in vergelijking met 3 jaar geleden, terwijl overlijdens aan covid-19 100 maal lager zijn.

Voorkomt vaccinatie ziekenhuisopnames?

Als we willen weten of vaccinatie ziekenhuisopnames heeft voorkomen, moeten we kijken naar de ziekenhuisopnamecijfers van NICE. Als we in deze grafiek weer de weken markeren waarin werd gevaccineerd ontstaat er weer een nieuw inzicht.

We zien hier weer dat direct na de eerste vaccinaties het aantal ziekenhuisopnames met corona afnam. In januari 2021 werd de Engelse variant dominant, die de cijfers weer liet stijgen. Kennelijk heeft vaccinatie dit niet tegen kunnen houden. Vervolgens zien we weer een stijging van het aantal ziekenhuisopnames in juli 2021, nadat de campagne “Dansen voor Janssen” werd gehouden. En ook de vier vaccinatiecampagnes die daarop volgden, vielen telkens samen met stijgende aantallen ziekenhuisopnames. Dus ook hier geen aanwijzingen voor het voorkomen van ernstige ziekten, integendeel zou je moeten concluderen.

Voorkomt vaccinatie overlijden aan corona?

In deze grafiek laten we het officiële aantal overlijdens aan corona zien zoals het CBS die meldt. Daar is kritiek op, maar het zijn nu eenmaal de officiële cijfers (is dit met of door corona?). We zien hier ongeveer hetzelfde beeld als bij de ziekenhuisopnames met corona.

Er is wel een verschil: de golven worden in de loop van de tijd steeds lager, steeds minder mensen overleden aan corona.

Ook hier dus geen aanwijzingen dat vaccinatie corona heeft weten te stuiten. Integendeel, sterfte aan corona gaat gelijk op met de vaccinaties (de CBS-cijfers voor het laatste halfjaar van 2023 zijn nog niet beschikbaar).

Voorkomt vaccinatie oversterfte?

Dat is uiteindelijk de meest interessante vraag. Het overlijden aan covid-19 komt vaak in de plaats van het overlijden aan een andere oorzaak. Het vervroegt dan het moment van overlijden een aantal weken of maanden. De oorzaak van overlijden is dan eigenlijk vanuit de cijfers gezien niet zo interessant meer, mogelijk wel voor de procenten van de vaccins.

In deze grafiek zien we de oversterfte met daarbij weer de vaccinatieperioden aangegeven met de rode vlakken.

Ook in deze grafiek lijken we de bevestiging te zien, dat de eerste vaccinaties de sterfte daadwerkelijk hebben verlaagd. Maar mogelijk kijken we hier gewoon aan tegen het normale seizoenseffect. Laten we de vaccins hier het voordeel van de twijfel geven en aannemen dat het verband dat we hier zien causaal is. Maar vanaf de zomer van 2021, tegelijk met de tweede vaccinatieronde, zien we de oversterfte toch weer toenemen. Alweer een gelijkloop van vaccinaties met in dit geval de oversterfte.

Tussendoor zien we ook golven die niet samenvallen met een vaccinatieronde. Dat is oversterfte door andere oorzaken: er waren enkele griepgolven en twee hittegolven.

Gedurende de tijd zien we naast de golven die gelijk op lopen met de vaccinaties, ook een voortdurende hogere oversterfte. In de zomer van 2022 gemiddeld 40 overlijdens meer per dag en in 2023 rond de 25 meer per dag. Zou dat het bij Pfizer onbekende effect op de lange termijn zijn, waarvan werd gehoopt dat het er niet zou zijn?

Causaliteit

Als critici dit soort grafieken zien, wordt er altijd gereageerd met de gemeenplaats: “Correlatie is geen causaliteit”. Als voorbeeld wordt dan meestal de verkoop van ijsjes aan het strand en het aantal haaienbeten genoemd. Hoe meer ijsjes er verkocht worden, hoe meer haaienbeten. Is de verkoop van ijsjes dan verantwoordelijk voor het krijgen van een haaienbeet? Natuurlijk niet, want beide cijfers stijgen door het warme weer, dus het weer is de causale factor.

En hoe zit dat dan bij vaccinatie en oversterfte? Zorgt de oversterfte voor meer prikken, zorgen meer prikken voor meer oversterfte of is er iets anders dat deze twee met elkaar verbindt. Tot nu toe is er nog niets gevonden dat een gelijktijdige variatie in deze twee cijfers kan verklaren. Het vaccin is dus vooralsnog de enige kandidaat die het gelijklopen van vaccinatie en oversterfte kan verklaren.

Samenvattend

Een succesvol vaccin zou zichzelf kunnen bewijzen door direct na het toedienen ervan de relevante cijfers te laten dalen. Dat zien we alleen even na het toedienen van het eerste vaccin in het eerste kwartaal van 2021: zowel de sterfte aan covid-19 als de oversterfte daalden. Wel vreemd dat het aantal ziekenhuisopnames na de eerste prik dan toch weer ging stijgen. Zou dat door de Engelse variant zijn gekomen?

Alle vervolgprikken (boosters en herhaalprikken) werden telkens gevolgd door stijgingen van alle relevante cijfers. Zou Marc Kaptein (Pfizer) in november 2020 gewoon gelijk hebben gehad met zijn twijfels?

”We weten wat het op de korte termijn doet en die bijwerkingen zijn beperkt. Op lange termijn hopen we dat ook, maar dat weten we nu nog niet.”