Een nadere analyse van de sterftecijfers na vaccinatie brengt een opmerkelijke conclusie: de oversterfte zit juist bij de gevaccineerden. Of er vervolgens oversterfte “over blijft” voor ongevaccineerden is onzeker.

Het Nivel publiceerde op 2 september 2024 een onderzoeksrapport (niet peer-reviewed!) over de oorzaak van oversterfte tijdens de COVID-19-pandemie, waarin een tegengestelde en omstreden conclusie staat:

Ondersterfte bij COVID-19-gevaccineerden en oversterfte bij ongevaccineerden

Er werd daarbij gekeken naar de kans te overlijden ongeacht de doodsoorzaak. Het Nivel signaleert opmerkelijke cijfers. Er zou in de eerste 3 maanden na vaccinatie tot 45% minder sterfte zijn en juist tot 10 maal hogere sterfte onder de ongevaccineerden. Opmerkelijk. De studie eindigt 12 maanden na de eerste vaccinatie, die in april 2021 werd gegeven. De oversterfte na die tijd is niet onderzocht. Wij zullen laten zien dat de oversterfte bij gevaccineerden van 71-81 jaar oud rond de 15% zit sinds de tweede helft van 2022. We maken gebruik van dezelfde CIMS-gegevens!

De Nivel studie wordt in politiek Den Haag nog steeds aangehaald als “bewijs” voor de veiligheid van de vaccins. Maar wat zegt Pfizer daar zelf over?

Wat zegt Pfizer

Er zijn veel studies gedaan naar de veiligheid van de vaccins, maar uit geen enkele bleek dat het niet-vaccineren gepaard ging met een verhoogd risico voor ongevaccineerden om te overlijden vanwege het niet-vaccineren. Het zou ook een merkwaardige conclusie van dat onderzoek geweest zijn: de placebogroep zou opeens veel vaker overlijden dan de behandelde groep.

Een studie van Pfizer liet zien dat er binnen de gerandomiseerde groep 17 ongevaccineerden overleden en 21 gevaccineerden (alle oorzaken). Gevaccineerden overleden dus bijna 25% vaker dan ongevaccineerden, maar dat verschil was te klein om significant te zijn. Er was dus geen reden om een verschil in sterftekans te verwachten bij vervolgstudies, zeker niet als het zou gaan om een hogere sterftekans na niet-vaccineren.

Wat zegt Nivel

Nivel daarentegen stelt in haar rapport vast dat de sterfte onder ongevaccineerden in de eerste 3 maanden na vaccinatie tot wel 10 maal zo hoog was als onder gevaccineerden. Zie deze tabel die daarbij een centrale rol speelt. Kijk bijvoorbeeld naar de groep 76 t/m 80 jaar. In de kolom “Gevaccineerd” zien we 0,55% overlijdens voor de eerste 3 maanden en bij “Ongevaccineerd” is dat 5,03%. Dat is dus meer dan 9 maal zo hoog. Bij 81+ is het zelfs meer dan 10 maal zo hoog.

Na kritiek op het rapport en het verbeteren van rekenfouten (gesignaleerd door o.a. Maurice de Hond) werden de cijfers bijgesteld, maar de conclusies bleven overeind. Ondanks de bevindingen van Pfizer zelf.

Hoe werkt dit onderzoek?

Er zijn ongeveer 12 miljoen Nederlanders gevaccineerd, waarvan ongeveer 700.000 gevaccineerden binnen dit onderzoek werden gevolgd. Elke gevaccineerde werd administratief gekoppeld aan een vergelijkbare persoon, die zich niet heeft laten vaccineren. Vervolgens werd er geteld hoe vaak een gevaccineerde overleed in vergelijking tot een ongevaccineerde. Tussentellingen werden gedaan na 3 en 12 maanden en vormden de grondslag voor de conclusie: oversterfte alleen bij ongevaccineerden.

De vraag is vervolgens of de groep die zich niet liet vaccineren wel vergelijkbaar is met de groep die zich wel liet vaccineren. Het Nivel stelt dat er weliswaar een verschil in samenstelling kan zijn, maar dat dit weinig invloed zal hebben gehad op de uiteindelijke conclusie: oversterfte bij ongevaccineerden, ondersterfte bij gevaccineerden. Opmerkelijk, want Pfizer stelde juist vast dat er geen significant verschil zou zijn in sterftekans. Gevaccineerden zouden juist een hogere sterftekans hebben, alhoewel het verschil dus te klein was om significant te zijn.

Meester en Jacobs

Meester & Jacobs hebben een eigen onderzoek gedaan op basis van de sterfte- en vaccinatiecijfers van alle Nederlanders. Het basisprincipe was daarbij hetzelfde als bij Nivel: een gevaccineerde werd administratief gekoppeld aan een ongevaccineerde en de sterftekansen werden geanalyseerd. De benodigde gegevens kwamen uit dezelfde bron: de CIMS-database. De cijfermatige bevindingen zouden daarmee vergelijkbaar moeten zijn en dat blijkt ook zo te zijn.

Wel een groot verschil is dat er bij Nivel slechts 2 peilmomenten waren (3 en 12 maanden) terwijl het onderzoek van Meester de sterftekansen per dag analyseerde. Een veel gedetailleerder beeld ontstaat daardoor en geeft meer inzicht. Hier volstaan we met een enkele grafiek als voorbeeld, die centraal staat in dit onderzoek: de Kaplan-Meier grafiek.

Hier zien we de in de tijd afnemende overlevingskans voor gevaccineerden (oranje) en ongevaccineerden (blauw) voor de leeftijdsgroep die is geboren tussen 1940 en 1950 (71-81 jaar).We volgen dus 1,7 miljoen inwoners, waarvan uiteindelijk 90% werd gevaccineerd. Elk punt in deze grafiek gaat dus over de overlevingskans van 170.000 ongevaccineerden vergeleken met 1.530.000 gevaccineerden.

De ongevaccineerden zouden volgens deze grafiek een duidelijk lagere overlevingskans hebben dan gevaccineerden. In de eerste weken zelfs een extreem lagere kans: de blauwe lijn loopt steil naar beneden.

In de grafiek lezen we dat na 1000 dagen minder dan 80% van de ongevaccineerden nog in leven is, tegen meer dan 90% van de gevaccineerden. Alhoewel dit lastig is af te lezen uit deze grafiek, zijn de cijfermatige bevindingen vergelijkbaar met die uit het Nivel onderzoek: na 90 dagen leeft 99,5% van de gevaccineerden nog tegen maar 89% van de ongevaccineerden. Dat is mooi! Twee onderzoeken die elkaars bevindingen cijfermatig min of meer bevestigen. Maar waarom clasht dit met de bevindingen van Pfizer zelf?

De verklaring

De onderzoeken geven hiervoor een verschillende verklaring. Het rapport van Meester houdt zich “politiek neutraal” en spreekt van “datavervuiling”, maar benoemt wel twee waarschijnlijke oorzaken: het HVE en onvolledige registratie. In de groep ongevaccineerden is er derhalve op onterechte gronden een fikse oververtegenwoordiging, waardoor er een schijnbescherming wordt gecreëerd. Nivel ziet hierin juist bewijs dat de vaccins veilig zijn en zelfs voor oversterfte bij ongevaccineerden zorgt.

De statistiek, inclusief Kaplan-Meijer grafiek, wordt in ons artikel Nivel voor dummies uitgelegd. Het blijft een lastige grafiek, waaruit het niet eenvoudig is kwantitatieve conclusies te trekken. Daarom hebben we de cijfers herberekend als een kans om op een bepaalde dag te overlijden. Daartoe berekenen we voor elke dag het verschil tussen de overlevingskans op die dag en die van de dag ervoor. Het verschil is dan de kans om op die dag te overlijden. Die kunnen we vervolgens vergelijken met de (seizoensafhankelijke) te verwachten normsterfte. Deze grafiek krijgen we dan:

De groene lijn is de sterftekans voor gevaccineerden. Deze wordt geteld vanaf de dag dat ze werden gevaccineerd en gekoppeld aan een ongevaccineerde. De oranje lijn is de te verwachten sterftekans per dag voor deze groep. Wat natuurlijk direct opvalt, is dat op de eerste dagen na vaccinatie niemand overleed. Het gaat nog steeds om alle oorzaken bij elkaar en dat is dus al vreemd: het vaccin lijkt overlijden volledig te voorkomen.

Gaan we verder in de tijd, dan zien we dat er na 28 dagen een stabiele kans bereikt wordt, maar die blijft een stuk onder de te verwachten sterfte. Je kans om te overlijden is vanaf die dag gemiddeld 22,3% kleiner geworden. Dit is de door RIVM geclaimde elixer werking van de vaccins: vaccinatie verkleint in de eerste 3 maanden schijnbaar je kans om te overlijden (ongeacht de doodsoorzaak) met 22,3%.

De ongevaccineerden

Als we daarentegen kijken naar de sterftekans onder ongevaccineerden, dan was die voor vaccinatie 0,008% per dag. Op de dag dat je werd gekoppeld aan een gevaccineerde, steeg deze opeens naar maar liefst 1,59% per dag, terwijl die voor gevaccineerden juist daalde naar 0,0013% per dag. Dat is dus een 1200 maal zo grote overlijdenskans, alleen door het koppelen van deze ongevaccineerde aan een zojuist gevaccineerde. Zie deze grafiek waarin de y-as een factor 10 is vergroot. Nog steeds past de lijn niet binnen de grafiek.

Het is duidelijk dat deze torenhoge ongevaccineerde sterftekans onbestaanbaar is. Een serieuze onderzoeker zou zoeken naar een verklaring voor dit onbestaanbare fenomeen. Voor het Nivel is het juist het duidelijke bewijs dat de oversterfte zit bij de ongevaccineerden.

Datavervuiling

De oorzaak voor dit fenomeen is de “datavervuiling” bij de registratie van de vaccinatiegegevens. In de eerste weken lijkt de achterstand in de registratie in CIMS de grote boosdoener te zijn. Het ministerie van VWS meldt achterstanden rond de 30% in haar publicaties. In het geval je net bent gevaccineerd en kort daarna overlijdt, zijn je gegevens nog niet opgenomen in CIMS. Wetgeving (Staatscourant 19 november 2020.) voorkomt dat dit na het overlijden nog wordt gedaan. Een achterstand van 30% bij een vaccinatiegraad van 80% betekent dat er volgens de adminsitratie in CIMS niet 20% maar 44% ongevaccineerd is overleden en dus 50% i.p.v. 80% gevaccineerd. Alleen deze achterstand zorgt schijnbaar al voor een gemiddeld 3,52 zo hoge sterfte bij ongevaccineerden.

Vanaf dag 28 is het HVE dominant. Te zieke mensen laten zich niet meer vaccineren. Hierdoor wordt de groep ongevaccineerden uitgebreid met waarschijnlijke en zekere overlijdens van mensen die anders wel gevaccineerd zouden zijn. Als er tien keer zoveel gevaccineerden zijn als ongevaccineerden, dan telt elke procent gevaccineerden die zo wordt overgeheveld voor 10% hogere sterfte bij de ongevaccineerden. Het aantal overlijdens in de ongevaccineerde groep gaat daardoor naar verhouding sterk stijgen. De gevaccineerde groep lijkt alleen al om die reden 22,3% minder sterfte te hebben dan verwacht. Deze studie uit Qatar bijvoorbeeld, vond een 65% lagere sterfte onder gevaccineerden die wordt toegeschreven aan het HVE.

Door deze datavervuiling zijn we in deze periode niet goed in staat om betrouwbare uitspraken te doen over verschillen in sterftekans voor wel- en niet-gevaccineerden. Maar daarna wordt het beeld scherper…

Het vervolg

Nivel kijkt met name naar de eerste 12 maanden, maar wij kijken verder. Als we de wekelijkse sterfte vergelijken met de Normsterfte (de statistisch te verwachten sterfte) dan zien we dat die na een half jaar het niveau van de Normsterfte heeft bereikt. Daarna is er dus sprake van oversterfte bij de gevaccineerden, ondanks de datavervuiling! Na 8 maanden (dag 252) is de oversterfte bij de gevaccineerden opgelopen tot 15%.

Het tweede jaar

Als we specifiek naar het tweede jaar kijken (Nivel stopte hun analyse hier), dan zien we een voortzetting van het beeld. Omdat iedereen een jaar ouder is geworden, verschuift de baseline iets omhoog, maar de oversterfte blijft rond de 14%. Het HVE is op de lange termijn aan het uitdoven en de registratieachterstand is in het voorjaar van 2022 ingehaald volgens het RIVM. Dat is dus rond dag 500, geteld vanaf de eerste prik.

In deze grafiek zijn de ongevaccineerden niet meer afgebeeld, omdat er inmiddels een zeer grote onzekerheid zit in de cijfers. Nog steeds zal er sprake zijn van enig HVE en ook weten we dat mogelijk nog steeds 1% ontbreekt. Kleine verschillen die zeer grote verschuivingen geven en dus geen enkele relevantie meer hebben. Zeker is dat uit de CBS-cijfers blijkt dat er een oversterfte was van rond de 10% onder de gehele bevolking en er dus geen of nauwelijks ruimte over blijft voor oversterfte bij ongevaccineerden.

Covid-19

De vaccinatie werd gedaan ter voorkoming van overlijden aan covid-19. De vermeende veel hogere sterfte onder ongevaccineerden wordt daarom ook wel toegeschreven aan het ontbreken van de benodigde bescherming tegen covid-19. Hoe zit het dan met die cijfers?

De leeftijdsgroep van 70-80 jaar werd gevaccineerd van ruwweg eind maart tot eind mei 2021. In de week van 19 april was de helft van deze groep gevaccineerd. We bekijken daarom de sterftecijfers van april 2021 t/m maart 2022. Het totaal aantal overlijdens wegens covid-19 was volgens de officiële RIVM-cijfers 5.391. Uit de cijfers van het CBS blijkt dat er in diezelfde periode 14.423 mensen overleden vanwege covid-19 (CBS hanteert andere criteria), waarvan 8.659 gevaccineerd. Oftewel 40% van die 5.391 covid-19 overlijdens (=2154) overleed ongevaccineerd. Dus 3.237 gevaccineerde covid-19 overlijdens droegen bij aan de oversterfte. Gevaccineerden hebben dus meer bijgedragen aan de oversterfte dan ongevaccineerden.

Hoe pakken wij deze cijfers aan?

Er is kennelijk sprake van een sterke data vervuiling, veroorzaakt door een combinatie van HVE en achterstallige registratie. Wij gaan er van uit dat Pfizer met haar eigen onderzoek (peer reviewed!) gelijk heeft. Dan ontstaat er na vaccinatie geen aantoonbaar verschil in sterfte bij gevaccineerden kijkend naar alle overige oorzaken.

Onder deze aanname kunnen we de bijdrage van de data vervuiling berekenen. De grafiek rechts brengt deze achterstand in beeld. We zien daar dat deze inderdaad in mei 2022 is ingelopen. De uit de CIMS-cijfers gereconstrueerde vaccinatiegraad is dan weer gelijk aan de vaccinatiegraad die het volgens RIVM zou moeten zijn. Lees het artikel Wanneer ben je gevaccineerd volgens CIMS?

Conclusies

We laten zien dat het Nivel-rapport, dat een lagere sterfte onder gevaccineerden en een hogere sterfte onder ongevaccineerden claimt in de eerste drie maanden na vaccinatie, misleidend is door dataproblemen. Nivel maskeert het HVE door een middeling uit te voeren over 3 maanden. Dat is op zich niet verkeerd, maar verlies je wel het zicht op de datavervuiling die de Kaplan-Meier grafiek juist wel laat zien.

De belangrijkste problemen zijn het “Healthy Vaccinee Effect” (HVE), waarbij zieke mensen minder vaak werden gevaccineerd, en incomplete registratie in de CIMS-database, waardoor sommige gevaccineerden die kort na vaccinatie overleden als ongevaccineerd werden geregistreerd. Deze biases creëren een vertekend beeld van vaccinbescherming.

Onze berekeningen tonen een oversterfte van 10-15% bij gevaccineerden van 71–81 jaar vanaf de tweede helft van 2021. Het gebruik van gebrekkige data in beleidsdiscussies zou voorkomen moeten worden, omdat dit de werkelijke sterftepatronen mogelijk verhult.