Zeer gewaardeerd en niet minder kritisch Virusvaria-lezer Jan van der Zanden wilde graag de 5-jaars cohorten per 100K zien. De Normsterfte leverde vraagtekens op, die we verderop in het artikel beantwoorden. Wij presenteren de Normsterfte als baseline om het zo eenduidig en eenvoudig mogelijk te houden, met de noodzakelijke aansluiting tot de grafieken van onze overheid en instituten. Maar inderdaad: er gaan bij elke samenvoeging details verloren. Die details kunnen ook interessant zijn. Bij een samenvoeging van 5-jaars cohorten gebeurt dat natuurlijk ook, tot op zekere hoogte, maar veel minder dan bij cohorten als 0-64, 65-79, 80+. Dat er meer te zien is in 5-jaars cohorten blijkt uit deze grafieken. Een categorie 0-30 of 0-40 zou ook niet misstaan, maar kijk zelf maar.

Bij de grafieken:

• In elke grafiek is het rechter deel getint, beginnend bij 2021. 2020 is dus steeds het laatste jaar in het witte deel.
• In eerste open uitklapper staan 21 grafieken beginnend bij 2010, daaronder een uitklapper vanaf 1980 voor wie verder terug wil kijken.
• Elk cohort heeft zijn eigen grafiek. Gecombineerde grafieken met meer cohortlijnen zijn moeilijker vergelijkbaar vanwege de schaalverschillen in de cijfers.
• De minimum en maximum waarden van de Y-as zijn nu steeds afgestemd op de laagste en hoogste waardes die in de grafiek worden getoond.
• Bedenk bij deze grafieken dat er in de jongere regionen véél minder overlijdens zijn dan in de oudere. Dat betekent ook: grotere verschillen, af en toe een vreemde piek (of dal) en veel minder van invloed op de totale oversterfte. Als we totaliseren houden we rekening met de grootte van de leeftijdsgroepen. Dat gebeurt met 1-jaars ‘cohorten’, die weer zijn samengesteld uit weekmetingen die worden samengevoegd tot maandmetingen.
• Omdat Jan uitdrukkelijk geen ‘modellering’ wilde zien, hebben we geen trendlijnen of baselines toegevoegd. Dat is immers de enige modellering in de Normsterfte: de baseline die wordt gebruikt bij het berekenen van oversterfte.

Opdracht: imaginaire baselines

De opdracht is: bedenk zelf een trendlijn vanaf een jaar naar keuze, tussen 1980 tot en met 2019 (mag ook een kromme zijn (dat is zelfs verplicht bij een langere referentietermijn), en trek die vervolgens in gedachten door in het getinte vlak.

Have fun maar weer.

2010-2024 – Sterfte NL: Grafieken per 100K, 5-j cohorten

 

 

1980-2024 – Grafieken per 100K, 5-j cohorten

 

2019 als referentiejaar – of niet?

Tegelijkertijd zie je in de groene band een grote, globale golfbeweging. We halen er een groene marker overheen. Dan zoomen we in op 1950-2024.

We gaan even op de KISS manier werken. Dat wil zeggen: alleen met de ‘Crude’ sterfte per 100K observaties, en dan lineaire trendlijnen doortrekken met verschillende referentieperiodes. Daarna leggen we uit waarom dat geen correct beeld geeft.

In de grafiek hieronder is het bezwaar van “2019 als laatste referentiejaar” (Bonne!) ook ter harte genomen. Dat hardnekkig bezwaar houdt in dat we de oversterfte te hoog zouden berekenen, omdat het grieploze 2019 het laatste referentiejaar is. Dit trekt de verwachting iets omlaag. (Zo zou je ook 2018 weg kunnen laten om het net een jaar was met een flinke griep, maar goed.) In de grafiek “trendlijnen t/m 2018” staan vier trendlijnen, alle vier met 2018 als laatste referentiejaar.

Dit was weer een puist werk. Dus laat ons ook maar eens zeggen: help virusvaria.nl, steig.nl en sterftemonitor.nl de sites live en levendig te houden. Het kost klauwen met tijd.