Dit lijkt de meest domme vraag die je kunt stellen. Uiteraard is dat er maar één. Toch zijn er mensen die dat niet kunnen bevatten en niet kunnen accepteren dat wij corrigeren voor ondersterfte na oversterfte. Hoe zit dat?

Stel dat je op 70-jarige leeftijd overlijdt aan een agressieve kanker. Je had gedacht statistisch nog een jaar of 10 te kunnen leven, maar het noodlot besliste anders. Je sterft dus eigenlijk 10 jaar eerder dan je had gedacht. Voor de statistieken betekent dit dat er voor dit jaar één extra overlijden bij komt en voor de komende 10 jaar elk jaar gemiddeld 0,1 overlijden minder, want je kunt maar één keer doodgaan. Dit effect zullen we echt niet terug gaan zien in de statistieken, want dit is een patroon van alle tijden.

Voor griep is dit een ander verhaal. Wie geveld wordt door de griep kan daar weliswaar flink ziek van worden, maar vrijwel iedereen herstelt daar uiteindelijk van. Het zijn juist de kwetsbaren met meestal één of meer onderliggende lijdens die eraan overlijden. De gemiddelde levensverwachting van deze mensen ligt rond de één jaar als de griep er niet was geweest. We zien dan ook dat in een jaar met een flinke griepgolf, de uiteindelijke oversterfte erg meevalt. We schreven daarover een artikel op ResearchGate.

Bij corona zien we exact hetzelfde fenomeen. Ondersterfte na oversterfte veroorzaakt door corona. Deze grafiek als voorbeeld.

De zwarte lijn is de oversterfte en in rood is het aandeel corona weergegeven. Via een rekenmodel, gebaseerd op de sterfte aan corona, voorspellen we de ondersterfte die veroorzaakt wordt door corona. Dat is de rode lijn en we zien dat die na de eerste golf exact het verloop voorspelt. Alleen de hittegolf in augustus steekt er bovenuit. Daarna komt de tweede golf en als we de corona meetellen, komen we in april weer precies uit op die ondersterftelijn. De te verwachten ondersterfte moeten we immers aftrekken van wat we zonder corona gehad zouden hebben, je kunt immers maar één keer overlijden: niet zowel in de eerste of tweede golf en óók medio 2021. We zien ook dat deze ondersterfte-lijn langzaam omhoog kruipt naar de normale baseline.

Wat we vervolgens doen is de baseline straktrekken met behulp van de berekende ondersterfte, de rode lijn. Deze grafiek ontstaat dan:

Het gearceerde deel laat dus nu helder zien wat de werkelijke oversterfte is. Het verschil tussen de oversterfte en wat er dan nog aan corona is, dat is de onverklaarde oversterfte. Alles dus op basis van het principe dat iedereen maar één keer dood kan gaan, maar niet iedereen is bereid om dat te accepteren als het om oversterfte gaat.

Het gearceerde deel dat overblijft is de onverklaarde oversterfte. Zij die het fenomeen ondersterfte na oversterfte ontkennen, kunnen daarom ook niet begrijpen dat de onverklaarde oversterfte al in april 2021 begon. Het zij zo. Je kunt echt maar één keer overlijden.