Verzonnen cijfers, verzinsels, kleurplaatjes, amateuristisch, ik ken de reacties allemaal. Kwalificeringen van grafieken van wappie-zeggers. En eerlijk is eerlijk, de berekeningen zijn ingewikkeld. Niet zozeer omdat er ingewikkelde statistiek wordt bedreven, maar omdat het slecht controleerbaar is en het over heel veel cijfers gaat. Daarom nu een simpel rekenvoorbeeld, dat te controleren is voor iedereen die een rekenmachine kan hanteren.

Bij deze grafiek zal ik laten zien hoe de berekening in zijn werk gaat, dus reken even mee. Niet alleen bedoeld voor de wappie-zeggers, maar ook voor bijvoorbeeld huisartsen, die in het rapport van het Nivel hun mening bevestigd lijken te zien.

De basis voor alle berekeningen wordt gevormd door de cijfers die het CBS op 23 februari 2024 heeft laten zien, om aan te tonen dat de wachttijd van 4 weken geen rol speelde. Om alle problemen te omzeilen, kijken we naar de laatst bekende datum in deze tabellen, waar wachttijd geen enkele rol meer speelde: week 52 van 2022.

Open als eerste de website op: https://www.cbs.nl/nl-nl/longread/rapportages/2024/covid-vaccinatiestatus-en-sterfte/3-resultaten en bekijk de tabellen 3.1.1 t/m 3.2.2, dat zijn er dus vier. Twee tabellen voor overlijdens aan covid-19 en twee voor overige oorzaken. Druk op de 4 knopjes “Toon tabel” en scrol telkens naar de laatste regel in elke tabel. De middelste kolom toont het aantal overlijdens dat we nodig hebben: “Zonder wachttijd …”. Tel die op. Je krijgt dan: 70+59+1553+2035 = 3717. Dit is dus het totaal aantal overlijdens in week 52 dat tenminste een eerste vaccinatie heeft gekregen.

Dan hebben we nog nodig het totaal aantal overlijdens dat het CBS meldt voor die week, dat zijn er 4134. CBS verwacht voor die week als baseline 3302 overlijdens. De vaccinatiegraad is wat lastiger, want het CBS toonde in de 23 februari cijfers alleen totalen over alle leeftijden en de vaccinatiegraad is leeftijd afhankelijk. Die varieert van 88,66% voor 50-59 jaar, 89,43% voor 60-69 jaar, 93,06% voor 70-79 jaar tot 90,36% voor 80+. Via een leeftijdsweging (u moet erop vertrouwen dat we dat eerlijk doen) komen we op een gemiddelde vaccinatiegraad van 90,5%.

In het Nivel rapport van 2 september vinden we het laatste cijfer dat we nodig hebben: het percentage ontbrekende vaccinaties in CIMS en dat is 2,6%. Wie niet in CIMS is geregistreerd, wordt geteld als ongevaccineerd. Daarvoor moeten we dus corrigeren. We kunnen nu ons rekensommetje maken en vullen dat in deze tabel in:

De totale sterfte staat in de eerste kolom, met daaronder de gevaccineerde telling uit “23 februari”. Er blijft dan 417 over voor de ongevaccineerden.

2,6% van de gevaccineerden ontbreekt bij de gevaccineerde overlijdens. Dat is 4134 X 2,6% X 90,5% = 97. Die moeten we optellen bij de gevaccineerde overlijdens en aftrekken van de ongevaccineerden. In de kolom “Gecorr.” staat dan het gecorrigeerde resultaat (3717+97=3814).

In de kolom “Baseline” staat het te verwachten aantal overlijdens volgens CBS en dat is 3302. Die verdelen we over Gevaccineerd en Ongevaccineerd volgens de vaccinatiegraad van 90,5%. Dus 3302 X 0,905 = 2988 en 3302 X 0,095 = 314. Als laatste berekenen we de oversterfte, door de gecorrigeerde sterfte te delen door de te verwachten sterfte: 3814/2988 = 1,276 en 320/314 = 1,019.

De oversterfte onder gevaccineerden in week 52 is dus 27,6% en bij ongevaccineerden 1,9%. Deze berekening kunnen we herhalen voor elke week in deze grafiek en zo ontstaan de twee lijnen. Oversterfte bij gevaccineerden dus en geen oversterfte bij ongevaccineerden.

Covid-19

We zouden bijna vergeten dat we vaccineren om het overlijden aan covid-19 te voorkomen. De bovenstaande berekening geldt voor de oversterfte aan alle oorzaken, inclusief covid-19 dus. Maar het vaccin wordt gegeven om specifiek overlijden aan covid-19 te voorkomen. Ook daar moeten we natuurlijk naar kijken, we zouden het bijna vergeten. Ook voor deze berekening gebruiken we de telling “23 februari” cijfers. Nu tellen we dus alleen het aantal covid-19 overlijdens en die staan in de tabellen 3.1.1 en 3.1.2. Dat is dan 70+59 = 129 gevaccineerde overlijdens aan covid-19. Het totaal aantal covid-19 overlijdens in week 52 was volgens het CBS 159 en dat vullen we op identieke wijze in deze tabel in:

We zien dat de sterfte wegens covid-19 bij de gevaccineerden 4,4% was en bij de ongevaccineerden 8,4%. De gevaccineerden zijn dus voor bijna 50% beschermd tegen het overlijden aan covid-19 tijdens de griepgolf eind 2022. Dit is dus het succesverhaal van de farmacie waar altijd mee geschermd wordt.

Maar als we naar de totale sterfte kijken (alle oorzaken inclusief covid-19 dus), dan is het voordeel van de vaccinatie volledig tenietgedaan. Geen oversterfte bij ongevaccineerden, wel bijna 30% bij de gevaccineerden.

Bij deze cijfers moet wel een kleine kanttekening gemaakt worden. Omdat 90,5% van de bevolking gevaccineerd was, is de groep ongevaccineerden wel erg klein geworden en de onzekerheid groot. Kleine afwijkingen kunnen deze cijfers nog iets beïnvloeden. Ook het feit dat we niet exact kunnen corrigeren voor leeftijd, zal kunnen leiden tot verschuivingen tussen leeftijdsgroepen.

Als voorbeeld nemen we nu week 48. Dat is ruim een maand na de booster en dus een optimale bescherming tegen covid-19 zou je denken. We vullen dus nu de cijfers in die bij week 48 horen:

In week 48 maakte het vaccin dus geen enkel verschil. In die week 73 overlijdens aan covid-19 gevaccineerd en 10 ongevaccineerd. Dat is ook het beeld dat we zien in de gehele periode vanaf mei 2022: erg weinig verschil tussen wel en niet gevaccineerd, maar wel een oversterfte voor alle oorzaken bij de gevaccineerden van rond de 10%.

Nivel

Het Nivel publiceerde op 2 september haar eigen analyse, gebaseerd op de cijfers van de aangesloten huisartsen. Hierin werden 961.615 patiënten meegenomen, waarvan 152.890 ongevaccineerd. Het eerste dat opvalt, is dat dit zou betekenen dat de vaccinatiegraad in dit onderzoek slechts 84% zou zijn, terwijl het landelijk 90,5% is. Het heeft er dus de schijn van dat gevaccineerden werden meegeteld als ongevaccineerd. Zouden dat de gevaccineerden geweest zijn die kort na hun vaccinatie zijn overleden en dus nog niet in CIMS opgenomen waren?

Van beide groepen werd 83% uitgekozen om de berekeningen mee uit te voeren. Wat dan vervolgens opvalt, is dat het aantal overlijdens in de ongevaccineerde groep in de eerste 3 maanden 854 is, oftewel 0,67% van het totaal. Dat is driemaal zoveel als het kwartaalgemiddelde en dat is dus al vreemd. Een groep die niet behandeld wordt, sterft opeens driemaal zo snel, oftewel 6 maal zo veel als tijdens de eerste golf en dat is bizar. En als we dit vergelijken met de gevaccineerde groep, dan is de sterfte bij de oudste leeftijdsgroepen zelfs tot tienmaal zo hoog geworden. Dus door niet te vaccineren!

Hierover zijn al meerdere analyses gedaan, onder andere door Maurice de Hond: Het Nivel-onderzoek is nog vreemder dan ik al dacht of deze: Oversterfte bij gevaccineerden? Het is dan ook niet meer dan logisch dat het Nivel haar onderzoek heeft ingetrokken. Het kan haast niet anders dan dat administratieve complicaties ervoor hebben gezorgd dat de ongevaccineerde overlijdens onevenredig veel zijn vertegenwoordigd. Alle tabellen waar “ongevaccineerd” boven staat zijn onbruikbaar. Er is nog steeds geen reactie of rectificatie van deze publicatie, die inmiddels al bijna drie weken op hun website staat.

Bijstelling van de cijfers zoals het Nivel heeft aangekondigd lijkt hier niet de oplossing, maar we gaan het zien. In elk geval bent u nu zelf in staat om op landelijk niveau op basis van de officiële CBS-cijfers uw eigen berekeningen uit te voeren. Wappie-zeggers zal ik verwijzen naar dit artikel, waarbij ze het nu zelf na kunnen rekenen. Hopelijk zijn er ook huisartsen die deze berekening leggen naast die van het Nivel en hun eigen lijn gaan trekken.