Voor het vijfde jaar op rij is de levensverwachting een jaar lager dan voorspeld. Het CBS echter probeert ons regelmatig gerust te stellen over de situatie rond oversterfte. Zij verwijst dan, gesteund door de Volkskrant, naar onze levensverwachting die weer op het oude peil zou zitten. Maar hoe zit dat nu werkelijk met die levensverwachting? Kloppen die beweringen wel?

CBS ziet de komende decennia een stijgende levensverwachting

Als voorbeeld pakken we er een prognose van het CBS bij uit november 2022. Deze grafiek zien we daarin staan:

We zien hier de levensverwachting voor 65-jarigen, die daalde met bijna een jaar in het eerste corona-jaar, logisch. Het CBS verwachtte op basis van hun ervaring met epidemieën en de sterftecijfers tot 2020, dat de levensverwachting in 2022 weer hersteld zou zijn en langzaam verder zou stijgen of er niets gebeurd was. Zo hoort dat ook na een epidemie. De lijn die door de twee bolletjes loopt, geeft dat aan.

Eerder liet het CBS ook de levensverwachtingen tot 2070 zien. In deze publicatie van CBS uit 2020 komen we deze grafiek tegen:

Ook hier zien we nog steeds een voortdurende stijging van de levensverwachting die CBS voorziet. Op grond van een langzame verbetering van onze gezondheid verwacht het CBS een extra levensjaar per 10 jaar. Voor mannen die in 2020 werden geboren, zien we dat de levensverwachting 80 jaar is en voor vrouwen 83,3 jaar. Voor 2020 is de verwachting uiteraard verlaagd wegens covid-19.

Levensverwachting daalt verder sinds vaccinatie

Maar wat zien we nu in werkelijkheid na 2020? Met behulp van de CBS-cijfers voor sterfte en bevolkingsgroei hebben we voor elke leeftijd de sterftekansen tot 2020 kunnen berekenen prognoses vanaf 2020. Deze zijn gepubliceerd in een artikel op ResearchGate. Deze prognoses komen vrijwel overeen met de verwachtingen van CBS. Met behulp van dit model kunnen we nu ook de model-levensverwachting vanaf 2019 berekenen en daarin de werkelijke cijfers van 2019-2023 opnemen. Deze grafiek laat het resultaat zien:

Ook hier zien we op termijn een voorspelde stijging van de levensverwachting met 1 jaar per 10 jaar. Deze lijnen komen goed overeen met de prognoses die CBS geeft. Onze modelberekeningen komen uit op een iets hogere levensverwachting dan die van het CBS, dat kan te maken hebben met de wijze van berekenen.

De bolletjes in deze grafiek zijn de werkelijke cijfers, gebaseerd op de waargenomen sterfte in 2019-2023. De prognose voor 2019 kwam exact overeen met de verwachtingen, die gebaseerd zijn op de cijfers van 2010-2019. In het eerste coronajaar kostte covid-19 ons 0,8 levensjaar, gemiddeld over mannen en vrouwen. In het tweede jaar, met weinig corona, maar wel met ”iets anders”, moesten we 1,0 jaar inleveren. De jaren daarna was het telkens 0,8 jaar.

CBS verwacht normale sterfte over 5 jaar

Hoe gaat het verder?

Hoe de sterfte zich vanaf 2024 zal ontwikkelen, is onzeker. De oversterfte in 2024 lijkt hoger uit te komen dan die in 2023, dus we zijn daarover pessimistisch gestemd. CBS voorziet een herstel over van 5 jaar, maar het blijft een kristallen bol. Lees hierover het artikel CBS ziet nog 5 jaar oversterfte, maar RIVM ziet dat niet.

Het CBS probeert ons zand in de ogen te strooien, door geen verwachte sterfte meer te publiceren. In plaats daarvan gaat het CBS met prognoses werken, in navolging van het RIVM. Dat klinkt bijna hetzelfde, maar dat is het duidelijk dus niet. Een prognose is wat het CBS waarneemt en niet wat het eigenlijk had moeten zijn, de Normsterfte.

De media zwijgen of bagatelliseren

De media

De media kunnen dit niet geloven. Waar het CBS deze cijfers nog weet te verbergen achter ingewikkelde grafieken, kiezen de media ervoor om het er maar niet over te hebben. En als ze het er wel over hebben, dan wordt er gemeld dat de sterfte weer bijna terug is op het niveau van voor corona, 2019 dus. Maar dan vergeten ze dus dat de trend die het CBS voorspelt, ook nog meegenomen moet worden.

De Volkskrant maakt het weer helemaal bont. In plaats van het jaar levensverwachting dat we hebben moeten inleveren, ziet de Volkskrant maar paar weken korter leven.

We begrijpen nu hoe ze dat hebben vastgesteld: vergelijken met 2019. Maar wellicht bedoelt de Volkskrant dit ook letterlijk: “Schade corona”, dat is dus exclusief vaccinatieschade. Zo zou het ook nog kunnen.